Menopoz dönemi kadınların fizyolojik olarak büyük birdeğişim evresine girdiği doğal bir süreçtir. Bu değişimler hormonal değerlerinazalması ve hormonların etkisi ile vücudun bir takım değişikliklere gittiğidönemdir. Özellikle adet kanamalarının kesilmesi ile doğurganlığınsonlandırıldığı ve birkaç yıl öncesine dayanan değişim belirtileriyle sancılıbir dönemi kapsar.
Ortaya çıkan belirtilerin menopoz döneminin bir etkisininolup olmadığını saptayabilmek için bir takım testler yapılır. Ayrıca menopozunbelirtileri bazı hastalıkların belirtileri ile oldukça benzer şekildegörülmektedir. Bu nedenle menopoz yaşı itibari ile kadınların menopoza girmedurumunun belirlenmesi, diğer hastalıkların teşhis ve tedavisi açısında büyükönem taşır.
Menopoz bahsedildiği üzere hormon seviyelerinin göstermişolduğu değişimleri ifade ettiği için, kişinin kanında bulunan bazı hormonseviyelerini değerlendirmek amacı ile kan testleri ve doktor muayenesiyapılmaktadır.
Menopoz döneminin yaklaştığını ifade eden hormonaldeğişimler nelerdir?
Menopoza girme döneminin yaklaştığını belirten durumlar,adet kanamaların kesileceği birkaç yıl içerisinde ortaya çıkar. Ülkemizde genelolarak kadınların menopoza girme yaş aralığı 48-55 arasındadır. Bu dönemlerdevücudun yaşamış olduğu hormonal değişimler aşağıdaki gibi olmaktadır:
Menopoz döneminin yaklaştığını belirten en önemli faktör FSHhormonunda meydana gelen artıştır.
Östrojen hormonu seviyesi ile adet kanamaların kesilmesibirbirine bağlı olarak gerçekleşir.
Testosteron ve progesteron hormon düzeyleri menopoz döneminegirilmesi ile düşüş gösterir.
Menopoz için en uygun teşhis hangi zamanlarda yapılır?
Menopoz testleri ile kanda bulunan hormon seviyelerinindoğruya en yakın sonuçlara ulaşılabilmesi için âdetin 3. gününde ya da bugünlere yakın dönemlerde testin yapılması uygundur. Testin yapılacağı güniçerisinde kişinin aç ya da tok karnına olması sonucu değiştirmemektedir.
Menopozda yapılan hormon testleri nelerdir?
FSH hormonu kontrolü
FSH menopoz teşhisinde önemli bir hormondur. Bu hormonbeyinde yer alan hipofiz bezi aracılığıyla salgılanmaktadır. FSH hormonunun salgılanması ile kadının yumurtalıkları büyür ve kadınlık hormonu olarak bilineöstrojen hormonun salgılanmasına yardımcı olur.
Menopoza girmeden önce hastanın adetinin 3. Günü kanda FSHhormonu seviyeleri incelenir. Bu seviyeler genellikle 20’nin altındasürmektedir. Eğer FSH seviyeleri 10’nun altında ise yumurtalık kapasitesininiyi durumda olduğunu ve östrojen hormonunun salgılanması ile yumurtlamanınolduğunu gösterir. Bu doğrultuda yapılan test sonuçlarında FSH seviyesi 10’nunüzerinde ise, yumurta rezervlerinin belli bir oranda azalmaya başladığını,15-20 arasında ise menopoz döneminin yaklaştığını ifade eder.
Şayet bu değerlerin 30’un üzerinde olması halinde menopozdönemine girildiği ve adet kanamalarını artık olmayacağı anlamına gelir. Ancakadet dönemlerinin başlamasından sonra ya da yaklaştığı dönemlerde FSH hormonuseviyesi yükselebilmektedir. Bu nedenle kesin menopoz tanısı amacıyla tercihedilmemektedir.
Östrojen hormonu kontrolü
Menopoz döneminin habercisi olan belirtilerin çıkış noktasıöstrojen hormonu seviyesinin azalması ile alakalıdır. Kadınlığın sembolikhormonu olarak bilinen östrojen, FSH hormonunun yardımı ile yumurtalıklartarafından salgılanır. Menopoz dönemiyle beraber FSH hormonun tetikleyicietkisinin zayıflaması sonucunda yumurtalar gelişme evresinden mahrum kalarak,yumurtlama dönemini durur. Ovulasyonun olmadığı durumlarda östrojen hormonunsalgılanması engellendiği için vücudun östrojen seviyesinde azalmagörülmektedir.
Menopoz öncesi dönemde âdetin 3. gününde yapılan testlerdeöstrojen seviyesi 25- 140 pg/ml arasında seyretmektedir. Bu değerler adetdöneminin yaklaşması ve ortalarında artabilir. Bu nedenle menopoz tanısı içinmutlaka âdetin 3. Gününde yapılması gerekir.
LH hormonu değerleri
Menopoz döneminden önce âdetin 3. gününde yapılan testlerdeLH değerlerine bakılır. Bu dönemlerdeki LH düzeyi 5-20mlU/ ml arasındaolmaktadır. Kişi menopoz döneminde ise bu LH seviyesi artar. Fakat LH hormonuseviyeleri FSH hormonu seviyelerine oranla daha geç artış gösterir. Bu nedenlemenopoz teşhisi bakımında doğru bir uygulama değildir.
İnhibin- B hormonu değerleri
İnhibin B beyinde yer alan hipofiz bezi vasıtası ilesalgılanan FSH hormonun salgılanmasında yardımcı rol oynar. Tüm hormonlarbirbiri ile alakalı olarak zincirleme değişime uğrarken, menopoz döneminin yaklaşmasıile yumurtalıklarda İnhibin- B hormonu salınımı azalır. Ancak bu değerlerdemenopoz teşhisi için yeterli değildir.
Testosteron ve Progesteron değerleri
Testosteron ve progesteron hormon seviyeleri menopoz dönemiile birlikte azalmaktadır. Ancak bu hormonların düşüşüne bağlı olarak menopozteşhisi konulmamaktadır.
HCG hormonu değerleri
Genellikle gebelik tespitlerinde B- HCG hormonuseviyelerinden yararlanılmaktadır. Kadının yaşının artması ile özellikle 40 veüzeri yaşlarda B- HCG hormonun yüksek çıkma ihtimali bulunmaktadır. Bunun yanısıra gebelik şüphesi uyandıran bu hormonal artış, menopoz döneminde de aynıartış durumunu göstermektedir. Bu sebeple menopoz teşhisinde tek başınayararlanılan bir kontrol değildir.