Metabolizma hızı doğrudan vücut hücrelerinin yapım ve yıkım olaylarına bağlı olduğu için, yapım ve yıkım dengesini etkileyen tüm faktörler metabolizma hızını değiştirebilir.Bu faktörlerden yaş ve cinsiyet kişilerin müdahale edemediği yani değiştirilemez faktörlerdendir.Bunun yanında beslenme alışkanlığı, fiziksel aktivite gibi faktörler değişebilen yani kişilerin müdahale edebileceği faktörlerdendir. Bireylerin düzeltebilecekleri bu parametreler yardımıyla metabolizma hızlandırılabilir.
Buna göre metabolizma hızı aşağıdaki durumlarla yakından ilgilidir:
Yaş: Kişilerin yaşa bağlı olarak metabolizma hızları değişkenlik gösterir. Özellikle çocukluk ve gençlik dönemiyle genç yetişkinlik evresinde, yapım olayları daha fazla geliştiği için metabolizma hızlıdır.
Cinsiyet: Kadın ve erkeklerde fizyolojik yapı ve hormon sistemi farklılık gösterir. Erkeklerdeki kas oranı kadınlara göre daha fazla olduğundan ve kadınlarda yağ ve su miktarının vücuttaki dağılımı değişiklik gösterdiğinden genellikle erkeklerin metabolizması kadınlardan daha hızlıdır.
Fiziksel aktivite: Günlük hareket arttıkça, enerji ihtiyacı ile beraber dokuların yenilenmesine bağlı yapı taşı ihtiyacı da artar. Bununla ilişkili olarak metabolizma hızlanır.
Beslenme alışkanlığı: Düzenli ve dengeli beslenmeyle beraber metabolizma hızlanırken düzensiz ve sağlıksız beslenme ile metabolizma hızı yavaşlar.
Sağlık durumu:Çeşitli kronik hastalıkları olan kişilerin vücudunda yapım ve yıkım döngüsü değişeceği için metabolizma hızı da değişkenlik gösterir.
Peki metabolizmayı hızlandırmak için neler yapılır?
1)Az ve sık beslenmek: Gün içinde kısa aralıklarla az miktarda gıda alımı, sindirim sistemini sürekli aktif halde tutarak metabolizmanın hızını kaybetmemesini sağlar.
2)Günlük alınan su miktarını artırmak: Düzenli miktarda ve vücudun ihtiyaç duyduğu oranda su tüketmek metabolizmayı hızlandırır.
3)Her öğünde alınan protein miktarını artırmak: Proteinlerin sindirimi, diğer gıdalara göre daha meşakkatlidir. Vücut proteinleri sindirmek için daha çok efor sarf eder. Bu sayede metabolizmanın hızlanması sağlanır.
4)Düzenli egzersiz programı: Egzersiz alışkanlığı olan kişilerde metabolizma hızının yüksek olduğu belirlenmiştir.
5)İyi ve kaliteli bir uyku: Yeterli ve kaliteli uyku uyuyamayan kişilerde metabolizma ve vücut sağlığının olumsuz etkilendiği gözlemlenmiştir. İhtiyaçtan fazla ya da az uyumak metabolizmayı yavaşlatırken yeteri kadar uyku metabolizmayı hızlandırır.
6)Yeşil çay ve kahve: İçerdikleri kafein gibi biyokimyasal maddelerin etkisiyle metabolizma hızını artırırlar.