Beslenme doğduğumuz gün başlar ve yaşamın sonlanmasına kadar sürekli olarak hayatımızın merkezindedir. Sağlıklı yaşam için bebeklikten itibaren doğru beslenme biçimi benimsenmelidir. Doğru beslenme ile ideal kilo artışı, sağlıklı büyüme ve gelişme sağlanır. Sağlıklı gelişen bebekler ileri yaşlarda daha az sağlık problemi yaşamaktadır.
Bebekler İçin Anne Sütünün Önemi Nedir?
Anne Sütü Teşvik ve Uygulama Politikası (Sağlık Bakanlığı) ve Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) önerisine göre sağlıklı doğan her bebeğin doğumdan sonraki ilk yarım - bir saat içinde emzirilmesi ve ilk altı ay sadece anne sütü alması gerekir. Altıncı aydan sonra ise anne sütüne ek olarak tamamlayıcı ek gıdalara başlanabilir. Anne sütü çocuk 2 yaşına gelinceye kadar verilebilir.
Anne sütü, annenin kendi bebeği için özeldir, çünkü yenidoğan bebeğin sindirim sistemine ve böbreklerine uygun yoğunlukta, içerikte ve protein oranındadır. Ayrıca gerekli vitamin ve mineralleri de içermektedir. Hatta prematüre doğan bebeklerin anne sütünün özellikleri bebeğin gelişimine göre farklı besin değerlerine ve özelliklere sahiptir. Bu nedenle, anne sütü bebeğin ilk 6 ayda gelişim ve büyümesine oldukça fazla katkı sağlar.
Doğum sonrası anne sütünün özelliklerine kısaca bir göz atalım:
Her annenin doğumdan sonra ilk bir hafta boyunca memelerinden ''kolostrum'' adı verilen süt gelmektedir. Bu süt bebeğin enfeksiyonlara karşı korunması için özel bileşikler içerdiği için çok önemlidir. Doğum sonrasındaki ikinci haftada ise bu süttеki protein içeriği yavaş yavaş azalırken laktoz, yağ ve toplam kalori miktarı artar. Bu nedenle ikinci haftadaki süt ''geçiş sütü'' olarak adlandırılmaktadır.
Geçiş sütünden sonra ilerleyen haftalarda ise ''olgun anne sütü'' oluşmaktadır. Olgun anne sütü kolostrum sütüne göre daha az miktarda karbonhidrat ve daha çok miktarda yağ içermektedir. Bu aslında anne sütünü̈n her bebek için özel olmasının yanı sıra, bebeğin her dönemi için de ayrıca özel olduğunu göstermektedir.
Anne sütünü̈n bebeğe özgü olması, sindiriminin inek sütüne göre daha kolay olmasını sağlamakla birlikte inek sütüne göre protein ve mineral içeriğinin daha az olması bebeğin hem sindirimi hem de böbreklerinin sağlığı açısından önem arz etmektedir. Ayrıca anne sütünde bulunan demir, çinko gibi minerallerin bebek tarafından kullanımı ve emilimi inek sütüne göre çok daha fazladır. Örneğin anne sütündeki demirin emilimi inek sütüne göre 5 kat daha fazladır.
Anne sütündeki yağ içeriğine bakılırsa daha kolay sindirilebilen doymamış yağ asitleri oranının fazla olduğu görülür. Beyin ve sinir sistemi için gerekli olan yağ asitleri anne sütünde inek sütüne göre 8 kat fazla bulunur ve bu yağ asitleri ilk 4 ay bebekler tarafından sentezlenemediği için anne sütü̈yle alınması zorunludur. Bunlara ek olarak, anne sütü̈ her zaman kullanıma uygundur; her zaman taze ve temiz olarak bulunur. Aynı zamanda doğal ve ekonomik bir beslenme kaynağıdır.
Anne sütü̈ içerdiği protein, enerji, yağ, karbonhidrat, enzimler, vitamin ve mineraller, hormonlar sayesinde bebeklerin birçok hastalıklara karşı daha dayanıklı olmasına yardımcı olur.
Anne sütü̈ ile beslenen çocuklarda alerji sorunu daha az görülmektedir.
Anne sütü̈ bebekte pişik gelişimini engeller.
Emzirme sayesinde anne ve bebek arasındaki bağ daha güçlü olur ve bu sayede bebek sağlıklı bir kişilik kazanılır.
Bebeklerin sağlıklı büyümesine ve zekasının gelişmesine yardımcıdır.
Bebeklerin huzurlu olmasına yardımcı olur.
Bebeklerin rahat uykuya geçmelerine olanak tanır.
Bebeğe olan faydalar dışında, emziren annenin hamilelik sırasında aldığı kiloları daha rahat vermesine yardımcı olur.
Annenin meme ve yumurtalık kanseri, menopoz sonrasında osteoporoz ve kalça kırığı olma riskinin azalmasını sağlar.
Anne Sütünün Faydaları Nelerdir?
Emzirme Düzeni Nasıl Olmalıdır? Emzirmede Dikkat Edilecek Noktalar Nelerdir?
Bebek her ağladığında emzirilmelidir. Ayrıca gece uykusu sırasında 2 saatte bir uyandırılarak emzirme devam etmelidir.
Sık sık ve isteyerek emzirme; meme bezlerini uyararak süt yapımını arttırır.
Yaşamının ilk 4-6 ayı bebeğin zihinsel ve bedensel açıdan sağlıklı olması için çok önemlidir. İlk 4-6 aylık dönemde anne sütü yeterli olduğu sürece D vitamini dışında bebeğe hiçbir şey verilmemeli, annenin huzurlu, dinlenmiş olması ve iyi beslenerek bebeğini emzirmesi sağlanmalıdır.
Meme başı çökmesi, çatlaması, ağrılı ve şiş göğüsler annenin süt vermesini güçleştirir ve sütün azalmasına yol açar. Bu nedenle; daha gebelik döneminde göğüsleri emzirmeye hazırlamak gerekir. Bu gibi durumlar aşağıdaki önerilere uyularak çözümlenebilir ve bebek için gerekli süt verimi arttırılabilir.
Emzirme döneminde kilo vermeye çalışılmamalı, başarılı emzirme ile 6 ayda normal kiloya inilebilmektedir. İnilemez ise; anne ilk 4-6 aylık periyot sonrasında zayıflama diyeti uygulayabilir.
Gebelik sırasında önerilenden daha fazla kilo alınmışsa her ay iki kilo kaybetmek normaldir. Ayda iki kilodan fazla ağırlık kaybı doğru değildir.
Emziren anne zayıflama diyeti yapmamalıdır ama unlu, yağlı ve şekerli besinleri aşırı yememeye dikkat etmelidir.
Çökük meme başı gebeliğin beşinci ayından sonra, belli aralıklarla elle masaj yaparak uzatmaya çalışılmalıdır. Bu yöntem sonuç vermezse; emzirme sırasında, meme başını saracak şekilde özel emzik kullanılmalıdır.
Emziren anne, meme başında çatlak olmaması için her emzirmeden sonra meme ucuna bir, iki damla kendi sütünden sürmelidir.
Göğüs, iyi boşaltılmazsa memeler şişer, sertleşir ve deri kızarır. Bu durumda; bebeği daha sık emzirmek veya sütü sağmak gerekmektedir.
Doğum sonrası ilk birkaç gün anne sütü yeterli gelmiyorsa, bebeğe hemen mama biberonu verilmemelidir.
Emzirme döneminde beslenmeye dikkat edilirse; süt verimi artar, bebek sağlıklı büyür.
Anne sütü alan bebek her ay 500-600 gram kilo alıyorsa ve günde 6-8 kez bol miktarda açık renkli idrar yapıyorsa, süt miktarı yeterlidir.
Eğer anne sütü yeterli değilse, bebek sık sık emzirilmelidir çünkü emzirdikçe süt miktarı artar.
Emzirme sırasında bebek memeye doğru pozisyonda yerleştirilmelidir.
Emziren anneler yeterli ve dengeli beslenmeli ve bolca sıvı tüketmelidir.
Biberon ve yalancı emzik, bebeğin emme refleksinin azalmasına neden olabileceği için tercih edilmemelidir.
Ek besinlere erken başlanmamalıdır.
Anne Sütünün Yeterli Olduğunu Nasıl Anlar?
Unutulmamalıdır ki bebeğin emmesinde azalmasının nedeni emzirme sırasında yapılan hatalar olabilir.
Doğru Emzirme Teknikleri Nelerdir?
Emzirmeden önce temizlemek amacıyla meme başına karbonatlı su, sabunlu su veya çeşitli kremler sürülmesi meme başının çatlamasına ve bebeğin memeyi tutamamasına neden olabilir.
En iyi meme bakımı anne sütü ile olur.
Bebeğin emzirildiği ortamın kalabalık, gürültülü olması gibi çevresel faktörler de emmenin azalmasına yol açar.
Anne bebeğinin doymadığını düşünerek emzik veya biberon verirse bu durum emme refleksini azaltır ve memeye karşı isteksizlik gelişir.