Belirtisi koku alamama olan hastalıklar
Sıcacık bir ekmeğin ya da hoş bir parfümün sizde uyandırdığı hissi sağlayan beş duyu organımızdan biridir burnumuz. Hayat kalitemiz açısından önemli bir role sahip olan burnumuz, aynı zamanda bir uyarıcıdır. Koku alma duyumuz sayesinde bozuk yiyecekleri ya da bir doğalgaz kaçağını anlıyoruz. Peki koku almanızda herhangi bir değişiklik olduğunda farkına varıyor musunuz? Koku alma sorunları denildiğinde şüphesiz ilk olarak akla burnumuzda ilgili problemler ve üst solunum yolu enfeksiyonları geliyor. Ancak koku alma bozukluğu bazen hiç düşünmediğiniz hastalıkların habercisi de olabiliyor.
Koku alamama depresyonun habercisi
Koku alma bozukluğu Alzheimer, Parkinson ile multiple skleroz gibi bazı nörolojik ve major depresyon gibi psikolojik hastalıkların da habercisi olabiliyor. Koku alma bozukluğu bu hastalıkların belirtileri tam yerleşmeden ilk olarak ortaya çıkan bulgu olabiliyor. Dolayısıyla koku fonksiyon kaybının koku testi ile erken tanınması, bu tür ciddi hastalıkların tanısının erken dönemde koyulmasını sağlayabiliyor. Koku alma bozukluğuyla ilgili bilinmesi gerekenler...
Neden koku alamayız?
Koku algısı kaybı, şüphe duyulan hastalıklarda tanıyı destekleyen ve bazı hastalıkları açıklamada kılavuzluk eden önemli bir belirtiyi oluşturuyor. Koku alma bozukluğuna yol açan nedenler arasında en sık olarak burun ve sinüs hastalıkları geliyor. Alerjik nezle, burun polipleri, sinüzit, ileri derecede burun kemiği ve kıkırdağı eğrilikleri, burun travmaları ile burun eti büyümeleri sık rastlanılan burun kaynaklı koku alma bozukluğu nedenlerini oluşturuyor. Üst solunum yolu viral enfeksiyonları ile kafa travmaları da en sık görülen koku alma bozukluğu etkenleri arasında yer alıyor. Bunların yanı sıra daha ender olarak hipotirodi ve diyabet gibi endokrin hastalıkları, toksik kimyasallara maruz kalmak, karaciğer yetmezliği ve tümörler de koku alma yetimizde sorunlar oluşturuyor.
Parkinson ve Alzheimer’ın belirtisi olabiliyor
Koku alma bozukluğu bazen de nörolojik ve psikolojik hastalıkların öncül belirtisi olabiliyor. Örneğin beynimizin Parkinson ile Alzhemier hastalıklarından etkilenen en önemli bölümlerinden biri, koku alma duyusundan sorumlu olan bölgedir. Dolayısıyla bu hastalıklarda ‘koku alma bozukluğu’ yakınmasının da görüldüğü ortaya konmuş. Hatta özellikle Parkinson hastalığında hareket bozuklukları gibi nörolojik belirtiler başlamadan önce koku almama yakınması başlayabiliyor ve erken teşhis için koku testinin yapılması öneriliyor. Koku duyusunun hafızamızla da ilgili yakından ilişkisi oluyor. Alzheimer’da ilk bulgulardan birini koku alma duyusunda azalma oluşturuyor. Bu nedenle unutkanlık şikayeti olan hastalara da koku testi yapılması öneriliyor.
‘Koku testi’ nedir?
Koku testi günlük hayatta sık olarak karşılaştığımız kokuların kişiye koklatılarak kokuların tanınma ve ayırt edilme oranlarının saptandığı bir testtir. Amaç; koku ayırt etme ve koku algılama seviyesinin saptanmasıdır. Koku algılanmasında kayıp olup olmadığı tespit edilir. Kayıp varsa bunun nedenini bulmak, hastalıklara erken teşhis koymak ve tedaviye olan yanıtı takip etmek hedeflenir.
Koku testi nasıl yapılıyor?
Koku kaybı veya azalması şikayeti ile gelen kişide yapılan koku testi yaklaşık 15 dakika sürüyor. Test materyalleri sabun ve bebe pudrası gibi maddelerden oluşuyor. İlk teste şişeler içerisinde yer alan 8 farklı koku kullanılarak kişinin kokuları ayırt etmesi isteniyor. İkinci testte ise kişinin kokusuz ve kokulu şişeleri ayırt etmesi söyleniyor ve bu test ile koku algılama eşiği hesaplanıyor. Bu iki testin sonucunda koku alma bozukluğu seviyesi tespit ediliyor. Koku alma bozukluğu saptanmasından sonra bunun olası nedenleri araştırılıyor. Gerek görülürse tomografi veya MR çekilerek koku alma bozukluğuna yol açabilecek burun, sinüsler ve beyinle ilgili hastalıkların incelenmesi yapılıyor. Ardından altta yatan etkene yönelik tedaviler uygulanıyor. Örneğin koku alma bozukluğu burun hava geçişine engel olan bir durumdan kaynaklanıyorsa; bu engelin kaldırılması için cerrahi yönteme başvuruluyor. Son yıllarda özellikle koku alma hissinin yeniden kazanılmasıyla ilgili koklama egzersizleri uygulamasında da ümit verici sonuçlar sağlanıyor.