Çarpık ayak hastalığı, ayaklardan birinin veya her ikisinin birden doğal pozisyonunda hafifçe içe ve aşağı doğru olmasıyla seyreden ve bebeklik döneminde ortaya çıkan bir hastalıktır. Hastaların yarısında sadece tek ayak etkilenirken, diğer yarısında iki ayak birden etkilenmektedir.
Nedeni net olarak açıklanamamakla beraber, ikiz kardeşlerde yaklaşık 1/3 oranında görülüyor olması, hastalığın ortaya çıkışında genetik yatkınlık olabileceğini düşündürmektedir.
Geçmişte anne karnındaki duruş bozukluğu sebebi ile meydana geldiği düşünülen bu rahatsızlık, gelişen tıp teknolojisi ve detaylı ultrason görüntülemeleriyle gebeliğin 16. haftasında saptanabiliyor. Bazı durumlarda bebeğin duruş pozisyonundan kaynaklı olarak fark edilmese bile doğum sonrasında kolaylık tanı konulabiliyor.
Bebek doğar doğmaz yapılan kontrollerde ayaklarda içe dönüklük şeklinde eğrilikler görülebiliyor. Hekim, yapacağı muayenede
Ayak kirişinin yüksek olması
Başparmağın içe dönük olması
Topuğun içe dönük olması
Ayak bileğinin aşağı bakıyor olması gibi bulgulara göre teşhis koyabilmektedir.
Çarpık ayak hastalığının en ayırt edici özelliği “ayağın eğriliğini düzeltmeye çalıştığınızda düzelmemesidir”.
Çarpık ayak tedavisinde özel bir manevra ile ayaklar esnetilerek, kasığa kadar uzayan bir alçı takılıyor. Ortalama bir hafta kadar kalan bu alçılama ile bebeğin ayaklarında belirli bir düzelme gözle görülür şekilde gerçekleşiyor. Devamında yine özel bir manevra ile ayaklar biraz daha esnetilerek ikinci alçılamaya geçiliyor. Düzelme oranına göre bu işlem yaklaşık 1 ay boyunda her hafta yeniden tekrarlanıyor. Bir ay sonunda ayakların doğal pozisyona getirilmesi sağlanıyor.
Bir aylık süreç sonunda ayaklar yeniden kontrol ediliyor ve 20 derecenin üzerinde rahat bir şekilde esnetilip esnetilemediğine bakılıyor. Eğer ayaklar rahatça esnetilebiliyorsa ve topuk kemiği yerindeyse tedavi tamamlanmış oluyor.
Eğer, topuk kemiği yerinde değil veya ayaklar rahat esnetilemiyorsa aşilotomi yani aşil tendonun uzatılması için basit bir cerrahi operasyon gerçekleştiriliyor. Operasyon sonrası yine alçılama işlemi yapılıyor ve sonrasında ayağın şeklini koruyan ortez denilen arası çubuklu özel bir ayakkabı giydirilmesi gerekiyor. Bu tedaviden sonuç alabilmek için çocukların günde 23 saat boyunca ve üç ay süreyle giymesi gerekiyor.