Piriformis sendromu, kalça ve bacaklarda ağrıya neden olan bir sinir sıkışmasıdır. Tedavi edilmezse yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Sinirlerin baskı altında kalmasıyla ortaya çıkan bu sendromda, bacakları ve kalçayı etkileyen belirtiler görülür. Teşhisi pek de kolay olmayan priformis sendromu hakkında bilgi sahibi olmak belirtileri ayırt etmeyi veya gerekli durumlarda tıbbi desteğe başvurmayı kolaylaştırır.
Piriformis Nedir?
Piriformis kası gluteal bölgede bulunan düz, armut biçimli bir kastır. Bu kas sakrumun ön yüzeyi, gluteal kasların spinal kısmı, büyük siyatik çentiğin kenarına yakın iliumun üst gluteal yüzeyi, bitişik sakroiliak eklemin kapsülü ve bazen sakrotüberoz ligamentleri kaynaklıdır. Derin gluteal kaslar arasında en kalın ve en yüzeysel olan kastır.
Piriformis Sendromu Nedir?
Piriformis sendromu piriformis kasının kasılarak siyatik sinir sıkışmasına ve burada iltihaplanmaya yol açmasıyla ortaya çıkar. Birey için bazı rahatsız edici belirtilere sahip olan bu sendrom vücudun tek tarafında ya da her iki tarafında hissedilebilir. İnsan vücudunun en uzun ve en büyük siniri olan siyatik sinir omurilikten, kalçalardan, her iki bacağın arkasından ayaklara doğru aşağıya uzanır. Genellikle de piriformisin altından geçer. Bir ağrı sendromu olan piriformis sendromu etkilenen bireylerde ağrıya ve rahatsızlığa neden olabilir. Söz konusu ağrı ve rahatsızlık, günlük aktiviteleri ve çalışma kapasitesini sınırlandırabilir. Piriformis sendromu toplumda çok yaygın olarak görülen rahatsızlıklar arasında değildir. Bilim insanları alt sırt ağrısı nedenlerinin yaklaşık olarak %0, 3 ila %6'sını piriformis sendromunun oluşturduğunu belirtir.
Piriformis Sendromu Neden Olur?
Siyatik sinir sıkışması piriformis kasının önünde ya da iskiyal tüberozite seviyesinde meydana gelir. Piriformis kronik bir durumda vücut mekaniğinin zayıflamasıyla ya da akut bir yaralanma nedeniyle strese girebilir. Bazı anatomik anormallikler de sıkışmaya sebebiyet verebilir.
Priformis sendromuna neden olan etkenler arasında şunlar yer alabilir:
Piriformis kas hipertrofisi (Genellikle sporcularda görülür),
Tümörün bölgeye yayılımı ya da siniri sıkıştırabilecek bir alt gluteal arter anevrizması,
Uzun süre oturma,
Dipartit piriformis kası ve piriformis kasına göre siyatik sinir seyri/dallanma varyasyonları gibi çeşitli anatomik anomaliler,
Piriformis kasında oluşan spazm, tahriş ya da sakroiliak eklem veya kalça gibi yakındaki bir yapının tahriş olması,
Kas sıkışması,
Priformis kasının şişmesi,
Piriformis kasının olduğu bölgede kanama.
Piriformis Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Piriformis sendromu çeşitli belirtilerle ortaya çıkabilir. Piriformis ağrısı çoğu zaman siyatik sinirin sıkışmasından kaynaklanır. Bireyler genellikle siyatik semptomlarıyla gelirler ve spinal stenozdan kaynaklanan radiküler ağrının kökenini piriformis sendromundan ayırt etmek zor olabilir. Ağrı uyluğun arkasına yayılabilir, bazen alt bacakta L5 ya da S1 dermatomlarında da ortaya çıkabilir. Priformis sendromunun belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Kalçada ve kalça bölgesinde kronik ağrı,
Pudendal sinirin sıkışmasından ötürü kasık ağrısı,
Yataktan kalkarken ağrı,
Uzun süre boyunca oturamama,
Oturunca artan kalça ağrısı,
Hareketle birlikte kötüleşen kalça ağrısı.
Piriformis Sendromu Tanısı Nasıl Konulur?
Piriformis sendromu tanısı öncelikle klinik olarak belirtilerin değerlendirilmesi ve diğer olasılıkların elenmesine dayanır. Doğru teşhisi koymak için dışlanması gereken benzer rahatsızlıklar arasında faset artropatisi, bel fıtığı, lomber kas gerginliği ve spinal stenoz sayılabilir. Fiziksel muayenede piriformis kasına germe manevraları yapılır. Siyatik sinirin etrafına manuel basınç uygulamak semptomların yeniden oluşmasına neden olabilir. Bu germeler şunları içerebilir:
Freiberg: Uyluğun kuvvetli iç rotasyonu.
Pace: Dirençli abdüksiyon ve uyluğun dış rotasyonu.
Beatty: Yan yatan bireyin büktüğü dizini masadan birkaç santim uzakta tutmasıyla oluşan derin kalça ağrısı.
FAIR: Fleksiyon, adduksiyon, iç rotasyon manevraları.
Bunlara ek olarak ultrason, MRI, BT ve EMG gibi tanı yöntemleri de faydalıdır. Elektrofizyolojik yaklaşım H dalgalarını tespit ederek teşhise yardımcı olabilir. Manyetik rezonans nörografisi siyatik çentiğe hemen bitişik siyatik sinir tahrişini gösterebilir. Bu konum da siyatik sinir piriformis kasının hemen altından geçer. Manyetik rezonans nörografisi tüm kliniklerde bulunmayabilir ve deneysel bir çalışma olarak kabul edilir.
Piriformis Sendromu Tedavisi Nasıl Yapılır?
Piriformis tedavisi multimodal bir programdan oluşur. Ayn anda birden fazla tedavi modalitesi bir arada uygulanır. Bu rahatsızlığı tedavi etmek için kullanılan yöntemler şunlardır:
Egzersiz: Esnemeler ve egzersizler piriformis sendromunda sıklıkla başvurulan tedavi yöntemleri arasında yer alır. Düzenli olarak yapılan esneme hareketleri ve uyulan egzersiz planı, semptomları önemli ölçüde iyileştirebilir. Burada amaç piriformis kasını gevşetmek ve böylece siyatik sinir üzerindeki baskıyı azaltmaktır. Piriformis sendromunda yapılabilen egzersizleri öğrenmek ve bu konuda profesyonel destek almak için bir doktora danışmak gerekir.
Kortizon: Kortizon iğneleri yani steroid enjeksiyonları vücuttaki sorunlu noktaya doğrudan ilaç vermeyi içerir. Kortizon son derece güçlü bir iltihap giderici ilaçtır. Ağrılı veya iltihaplı bir kasa enjekte edildiğinde var olan iltihabı ve şişliği azaltabilir. İltihapla birlikte ağrı belirtileri de azalır. Kortizon birkaç hafta işe yarayabilir. Birey bu süreçte kaslardaki kasılmayı ve spazmı gidermek için piriformis kasını güçlendiren ve esneten bir fizik tedavi programına başlayabilir.
Fizyoterapi: Fizyoterapi piriformis sendromu için standart birinci basamak tedavi yaklaşımıdır. Fizyoterapide bir rehber eşliğinde piriformis kasının dikkatli ve kademeli olarak gerilmesi amaçlanır. Piriformis sendromunda fizik tedaviyle kalça ağrısını azaltmak, alt sırt, kalça ve uyluktaki kas fonksiyonlarını iyileştirmek ve semptomların tekrarlamasını önlemek amaçlanır.
Ameliyat: Piriformis sendromunda ameliyatla kası gevşetme amaçlanır. Ameliyatta siyatik sinir üzerindeki baskıyı hafifletmek için piriformis kasının bir kısmı çıkarılabilir. Bu prosedür genellikle kalça bölgesinde minimal invaziv teknikler kullanılarak gerçekleştirilir.